Mieszkanie socjalne. Podpowiadamy, dla kogo i jakie kryteria trzeba spełnić

Osoby najuboższe lub te, które straciły dach nad głową, mogą starać się o lokal socjalny, czyli tani i o obniżonym standardzie. Chętnych na tymczasowe zakwaterowanie na ściśle określonych warunkach nie brakuje.

Lokale socjalne (powszechnie nazywane mieszkaniami socjalnymi) przydzielane są osobom najuboższym lub bezdomnym. To forma pomocy państwowej dla najbardziej potrzebujących. Obowiązki związane z najmem socjalnym spoczywają na gminach, a ramy prawne w tym zakresie określa ustawa z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zapotrzebowanie na tego typu lokale jest większe niż możliwości państwa. Z ogólnodostępnych raportów Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, że na koniec 2018 r. zasoby krajowe liczyły 101,2 tys. lokali socjalnych, czyli o 2,6 proc. więcej niż rok wcześniej. To wciąż jednak o wiele za mało, bowiem w tym samym czasie na listach oczekujących wciąż widniało 85,9 tys. osób, w tym ponad 52,5 tys. z nakazem eksmisji. Wniosek? Na mieszkanie socjalne zwykle trzeba czekać— średnio kilka lat.

Jak dostać mieszkanie socjalne?

Pozycja na liście — aktualizowanej zwykle raz do roku —  ma znaczenie, bo dokładnie w takiej kolejności miasto będzie przydzielać mieszkania oczekującym. Najprędzej do takiej kwatery wprowadzą się osoby z sądowym nakazem eksmisji z dotychczasowego mieszkania i prawem do lokalu socjalnego. Priorytetowo traktuje się także mieszkańców budynku przeznaczonego do rozbiórki przez nadzór techniczny. Ponadto ustawa o ochronie lokatorów głosi, że pierwszeństwo w kolejce po tego typu lokum mają kobiety ciężarne, dzieci, niepełnosprawni, ubezwłasnowolnieni oraz osoby sprawujące nad nimi opiekę, a także obłożnie chorzy, emeryci lub renciści, bezrobotni i wszyscy inni spełniający przesłanki określone przez samorząd w drodze uchwały.

Jak wygląda mieszkanie socjalne

Mieszkanie socjalne przydzielane jest tymczasowo (zwykle od 3 do 5 lat) z możliwością przedłużenia umowy najmu. Co ważne, miasto może rozwiązać umowę z dnia na dzień, czyli bez zachowania terminu wypowiedzenia, gdy wynajmujący uzyska prawo do innego lokalu (np. odziedziczył) i bez przeszkód będzie mógł się do niego wprowadzić.

Czynsz najmu mieszkania socjalnego nie może przekraczać połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy — ze zbiorczych danych GUS wynika, że średnie stawki opłaty eksploatacyjnej obowiązujące w grudniu 2018 r. wynosiły od 2,90 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej mieszkania (we wspólnotach mieszkaniowych) do 10,50 zł (w Towarzystwach Budownictwa Społecznego). Niski czynsz często odzwierciedla standard lokalu socjalnego. Zdarzają się mieszkania bez dostępu do ciepłej wody bieżącej. Wówczas można poratować się bojlerem, co może jednak słono kosztować najemcę.  Ponadto lokale socjalne zlokalizowane są raczej na obrzeżach miasta niż w ścisłym centrum. Nierzadko lokatorzy zmuszeni są dzielić łazienkę, a nawet kuchnię, z pozostałymi mieszkańcami budynku.

Mieszkanie socjalne ma niewielki metraż — średnio około 33m2. Na tego typu lokale adaptuje się pomieszczenia spełniające wymogi techniczne, wyposażone tylko w niezbędne instalacje i sprzęty użytkowe. Nie wszystkie pustostany w gminie można zaadaptować na tego typu kwatery. Barierą są minima metrażowe, określone w rzeczonej ustawie. W przypadku 2-osobowego lub większego gospodarstwa domowego na każdego domownika musi przypadać co najmniej 5m2 powierzchni użytkowej. Z kolei mieszkanie dostosowane do jednej osoby nie może być mniejsze niż 10m2.

Mieszkanie socjalne — jakie dochody

Co trzeba zrobić, aby zostać wpisanym na listę oczekujących, aktualizowaną zazwyczaj raz do roku? W administracji domów gminnych, w terminie ściśle określonym przez daną jednostkę, trzeba złożyć stosowny wniosek wraz z kompletem wymaganych dokumentów — w tym przede wszystkim zaświadczeń potwierdzających wysokość dochodów gospodarstwa domowego. Kryterium dochodowe jest tutaj kluczowe, gdyż chodzi o mieszkania przeznaczone dla najuboższych. Progi kwotowe ustala bezpośrednio urząd miasta lub dzielnicy. Wnioski o przydział lokalu socjalnego rozpatruje komisja składająca się radnych. O tym, kto ostatecznie znajdzie się na liście, decyduje szef urzędu.

Standardowe dokumenty poświadczające dochód:

· roczna deklaracja podatkowa za ubiegły rok wraz z potwierdzeniem złożenia,

· zaświadczenie o dochodach od pracodawcy,

· decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ustalającą wysokość emerytury lub renty,

· zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy (PUP) o wysokości pobieranego zasiłku,

· zaświadczenie ze szkoły o wysokości pobieranego stypendium,

· zaświadczenie o wysokości pobieranych świadczeń socjalnych, np. z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (MOPR),

· wyrok sądu ustalający wysokość alimentów.

Mieszkanie socjalne Warszawa

W stolicy jednostką odpowiedzialną za tworzenie miejskiej polityki mieszkaniowej jest Biuro Polityki Lokalowej. Rolę wykonawczą mają poszczególne dzielnice m.st. Warszawy. Obowiązujące kryterium dochodowe wynosi 130 proc. najniższej emerytury w przypadku gospodarstw jednoosobowych (1 147,33 zł) i 100 proc. najniższej emerytury na osobę w gospodarstwach wieloosobowych (882,56 zł). Umowy z najemcami podpisywane są na 5 lat.

Mieszkanie socjalne Gdańsk

W Gdańsku gminnym zasobem mieszkaniowym zajmuje się Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku – Referat Lokalowy. To właśnie tam najlepiej zasięgnąć języka na temat aktualnego kryterium dochodowego na osobę w gospodarstwie domowym, które stara się o najem lokalu socjalnego (do końca lutego tego roku obowiązywał próg kwotowy w wysokości 1100 zł dla gospodarstwa jednoosobowego i 825 zł dla wieloosobowego). Lista osób oczekujących powstaje raz do roku w terminie do 31 marca. Umowę najmu miasto podpisuje na 3 lata.

Mieszkanie socjalne Gdynia

W Gdyni rolę wykonawczą pełni Wydział Spraw Społecznych, a w jego ramach Referat ds. Mieszkaniowych. Kryterium dochodowe miasta wynosi (średni miesięczny dochód brutto za trzy pełne miesiące przed złożeniem wniosku) do 1200 zł na osobę w przypadku gospodarstwa jednoosobowego i do 900 zł w przypadku wieloosobowego. Umowy najmu również są 3-letnie.

Mieszkanie socjalne Poznań

W Poznaniu sprawy mieszkaniowe prowadzi Biuro Spraw Lokalowych. W tym roku miasto jednak nie planuje tworzyć nowej listy oczekujących na lokal socjalny, dlatego nie zamierza rozpatrywać wniosków w standardowym trybie. Zarówno w tym, jak i przyszłym roku będą przydzielane mieszkania socjalne osobom z bieżącej listy oczekujących.

Co zawiera standardowy wniosek o mieszkanie socjalne?

· dane personalne, numer PESEL, adres zamieszkania oraz korespondencyjny, a także numer telefonu i adres e-mail wnioskującego,

· dane personalne, stopień pokrewieństwa, numer PESEL osób objętych wnioskiem,

· informacje o źródłach dochodów poszczególnych osób,

·  informacje dotyczące stopnia niepełnosprawności.

Mieszkanie socjalne a komunalne

Zarówno mieszkanie socjalne, jak i komunalne wynajmuje się od gminy, niemniej obie formy bardzo się od siebie różnią. Lokal socjalny jest tańszy w utrzymaniu od komunalnego, mniejszy i o znacznie niższym standardzie. Co więcej, takiego lokalu nie można wykupić na własność, podczas gdy niektóre gminny dają taką możliwość najemcom mieszkań.